همکاری سه‌جانبه‌ی بین افغانستان، چین و پاکستان به هر سه کشور نفع خواهد رساند
مزایا های همکاری سه‌جانبه‌ی بین افغانستان، چین و پاکستان برای پاکستان همکاری سه‌جانبه‌ی بین افغانستان، چین و پاکستان در مورد «کمربند» و «جاده» به هر سه کشور نفع خواهد رساند.
یک افغانستان باثبات و پررونق چندین مزیت مستقیم برای پاکستان دارد. اول، به پاکستان اجازه خواهد داد از هزینه‌ی اقتصادی میزبانی از مهاجران افغانستان راحت شود. پاکستان برای چندین دهه از میلیون‌ها مهاجر افغان میزبانی کرده است، مهاجرانی که از جنگ‌ها و کشمکش‌های کلان در کشورشان فرار کردند.
در جریان سال‌ها حتا افغان‌های بیشتری در داخل پاکستان متولد شدند و بار اقتصادی بر دوش کشوری را افزایش دادند که پیش از آن هم تقلا می‌کرد. در سال ۲۰۱۳، یک وزیر پاکستانی گفت که تا آن زمان پاکستان ۲۰۰ میلیارد دالر را هزینه‌ی میزبانی از مهاجران افغان کرده است.
در نتیجه، از سال ۲۰۱۵ بدین‌سو، حکومت پاکستان چند صد هزار مهاجر را مجبور به بازگشت به افغانستان کرده و خشم سازمان‌های بشردوستانه را برانگیخته است. یکپارچگی اقتصادی و بهبود اقتصاد افغانستان به میلیون‌ها مهاجر اجازه خواهد داد که به آرامی به میهن خود بازگردند و از مزایای فرصت‌های جدید اقتصادی بهره‌مند شده و از بار دوش اقتصاد پاکستان بکاهند.
دوم، یک رابطه‌ی تعاونی و همکاری‌جویانه دروازه‌ها را به روی دسترسی آسان‌تر به تجارت با آسیای مرکزی برای پاکستان باز خواهد کرد. همین اکنون حرکت‌هایی در این مسیر وجود دارند. به‌عنوان مثال، تاجکستان، افغانستان و پاکستان مسیر مرزی همکاری اقتصادی منطقه‌ی آسیای مرکزی شیرخان-نینجپایان به‌عنوان یک راهرو بالقوه برای تجارت شناسایی کرده‌اند. با بهبود وضعیت اقتصادی در افغانستان که بهبود امنیت تکمیل‌کننده‌ی آن است، این منطقه می‌تواند یک مرکز ترانزیت برای کشورهایی چون پاکستان باشد تا از مزایای تجارت بهره بگیرند.
سوم، همکاری در زمینه‌ی توسعه‌ی اقتصادی همزمان با تاکید بر امنیت برای هردو کشور یک برد-برد خواهد بود و اجازه خواهد داد روابط دو سوی مرز بهبود یابد. افغانستان و پاکستان از دیر وقت بدین‌سو به‌خاطر نگرانی‌های امنیتی در مرزهای‌شان یک دیگر را مقصر خوانده‌اند. همکاری نزدیک نیروهای امنیتی هردو کشور زمینه را برای از بین بردن ستیزه‌جویی در امتداد مرز افغانستان-پاکستان که پناهگاهی برای شبه‌نظامیان بوده است، فراهم خواهد ساخت.
احتمال همکاری با پروژه‌های رقیب
«جاده‌ی ابریشم جدید» ایالات متحده و پروژه‌ی سه‌جانبه‌ی بندر چابهار که توسط افغانستان، هند و ایران روی دست گرفته شده است، تلاش‌های موجود به هدف یکپارچه‌سازی افغانستان با کشورهای همسایه هستند. در حالی‌که هردو پروژه از زمان اعلان‌شان به موانعی برخورده‌اند، مهم است به اقدامات جاری نگاه کنیم. این دو پروژه، اگر به‌طور موثر اجرا شوند، پتانسیل آن را دارند که به افغانستان ابزار توسعه‌ی اتصال و زیرساخت‌هایش را بدهد، که بعد از آن می‌تواند اعمال فشار کند و به یکی از شرکت‌کنندگانِ به‌مراتب موثرتر در راهرو اقتصادی چین-پاکستان یا ابتکار عمل کمربند و جاده تبدیل شود.
ابتکار عمل جاده‌ی ابریشم جدید که در سال ۲۰۱۱ به‌عنوان روشی برای یکپارچه‌سازی اقتصادی افغانستان با کشورهای همسایه‌اش در آسیای مرکزی و آسیای جنوبی با خروج نیروهای امریکایی از این کشور پیش‌بینی شده بود، به‌دلیل فقدان اراده‌ی سیاسی در چندین جبهه، هرگز آغاز نشد. با این‌حال، طرح اولیه‌ی اتصال کشورهای غنی از منابع آسیای مرکزی با پایگاه عظیم مصرف‌کننده در جنوب آسیا بود. دو پروژه‌ی فرعی بزرگ جاده‌ی ابریشم جدید شبکه‌ی برق آبی کاسا-۱۰۰۰ و خط لوله‌ی گاز طبیعی تاپی هستند.
در حالی‌که جاده‌ی ابریشم جدید در حال حاضر متوقف شده است، احیای این پروژه به رهبری راهرو اقتصادی چین-پاکستان می‌تواند شانس موفقیت آن و به نوبت خود، یکپارچه‌سازی اقتصادی افغانستان را تقویت کند. این، راه‌هایی را برای همکاری بیشتر میان ایالات متحده و چین در بالابردن افغانستان خواهد گشود و به توسعه‌ی مستقیم راهرو اقتصادی چین-پاکستان به افغانستان و دیگر کشورهای آسیای مرکزی اجازه خواهد داد. در سال ۲۰۱۶، هند، ایران و افغانستان یک موافقت‌نامه‌ی ترانزیتی سه‌جانبه امضا کردند که به کالاهای هندی اجازه‌ی ترانزیت از طریق بندر چابهار ایران به افغانستان می‌دهد.
این مسیر ترانزیتی برای هند حیاتی است، چون پاکستان را شامل نمی‌شود، و از طریق ایران به افغانستان دسترسی پیدا می‌کند. این اقدام که در آغاز رسانه‌های پاکستانی به آن برچسب رقیب راهرو اقتصادی چین-پاکستان و بندر گوادر زدند، اکنون تفاهم بیشتری بر سر آن وجود دارد.
چنانچه افغانستان و ایران، هردو، مشتاق پیوستن به راهرو اقتصادی چین-پاکستان و به‌صورت گسترده‌تر ابتکارعمل کمربند و جاده هستند، بعید است با چین از طریق چابهار رقابت کنند. علاوه بر این، افغانستان می‌تواند از برخی از مزایای تجارت از طریق بندر چابهار برای ساختن زیرساخت‌ها به‌منظور اتصال به راهرو اقتصادی چین-پاکستان و ابتکار عمل کمربند و جاده استفاده کند.
دیپلمات/انوراگ رام چاندران
ترجمه: حمید مهدوی
بخش دوم و پایانی