نصرت فاتح علی خان اسطوره پاکستانی موسیقی قوالی در جهان که تکرارنشدنی است

16  آگوست سالروز درگذشت نصرت فاتح علی خان، خواننده پاکستانی می باشد که شور صدای او در آهنگ های مذهبی زبانزد جهانیان است.

نصرت فاتح علی خان بزرگترین خواننده نسل خود در سبک قوالی (موسیقی و آواز عارفانه مخصوص صوفیان هند و پاکستان) بود. در واقع سنت قوالی در خانواده نصرت قدمتی ششصد ساله داشت .

او در 13 اکتبر 1948 در Lyallpur (در حال حاضر فصل آباد) در استان پنجاب پاکستان متولد شد. اولین اجرایش در مراسم تشییع پدرش در سال 1964 بود.

قوالی نصرت فاتح علی خان عموما با یک مقدمه آرامش بخش آغاز می شود. سپس شعرخوانی با صدای دست و ساز کوبه ای آغاز می گردد. ریتم ابتدا آرام است و کم کم شتاب بیشتری پیدا می کند تا جایی که شنونده و هم خواننده هر دو به شور آیند. بیشتر موسیقی های او در مدح و ستایش پیامبر(ص) و ائمه اطهار(ع) بوده است.

همکاری نصرت فاتح علی خان با بزرگان موسیقی جهانی

شهرت نصرت فاتح علی خان به سرعت در پاکستان افزایش یافت و بیش از 100 آلبوم را منتشر کرد. در طول دهه 1980 او به سمت غرب رفت. در سال 1985 او مراسم قوالی را در انگلستان در جشنواره جهانی موسیقی، هنر و رقص، اجرا نمود.

این خواننده مشهور پاکستانی همراه با پیتر گبریل آهنگساز و خواننده متولد ۱۹۵۰ انگلستان، برای تهیه موسیقی فیلم آخرین وسوسه مسیح آشنا شد. این آشنایی موجب شد تا هر دو به همکاری با یکدیگر ادامه دهند.

فاتح خان اجازه داد که موسیقی سنتی او برای باشگاه های رقص توسط تولید کنندگان مشهوری از جمله Massive Attack و Bally Sagoo تا حدی تغییر یابد.

او تجربه ضبط موسیقی با Jan Garbarek نوازنده ساکسوفون نروژی را داشت. همچنین چندین آلبوم را با آهنگساز مشهور کانادایی مایکل بروک نیز در سال 1990 ساخت. از آن جمله می توان به آلبوم “مست مست” به عنوان ۱۰۰ آلبوم برگزیده دهه و نیز آلبوم  Night Song اشاره کرد.

در سال 1996، فاتح خان با آقای Vedder در موسیقی متن فیلم “قدم زدن مرد مرده” مشغول به همکاری شد.

بزرگان بسیاری از این خواننده پاکستانی به نیکی یاد کرده اند. به عنوان مثال در بخش از یادداشت جف باکلی نوازنده و خواننده صاحب سبک آمریکایی در مورد صدای او آمده است: ” صدای نصرت فاتح علی خان بود، آمیزه ای از بودا، شیطان و فرشته ای دیوانه، صدای او مخمل آتشینی بود بی همتا. …. شیوه بیان او بسیار در من نفوذ کرده بود. من حتی یک کلمه زبان اردو نمیدانم اما باز هم درگیر داستانی شده بودم که نصرت با صدای بدون کلامش درهم بافته بود ”

اختصاص گوگل دودل به مناسبت سالروز تولد خواننده پاکستانی

نفوذ او در جامعه بین الملل به قدری بود که در تاریخ 13 اکتبر 2015، گوگل نیز 67 امین سالروز تولد خان را با یک گوگل دودل اختصاصی در صفحه اصلی خود برای مردم هند، پاکستان و ژاپن در میان کشورهای دیگر جشن گرفت. موتور جست و جو گر گول او را به عنوان فردی که گوش جهان را به روی آهنگ های غنی صوفیان باز کرد، معرفی نمود. گوگل گفت: “با تشکر از صدای افسانه ای او؛ خان موسیقی جهان را به جهان آورد.

مهارت و شهرت این خواننده به حدی بود که چندین مرتبه از او برای تدریس آموزش تکنیک ها و تاریخ موسیقی قوالی در دانشگاه های آمریکا دعوت شده بود.

جوایز و افتخارات نصرت فاتح علی خان

عناوین افتخاری متعددی در طول 25 ساله زندگی حرفه ای، به فاتح خان اعطا شد که در زیر به برخی از آن ها اشاره می گردد:

1987، او جایزه رئیس جمهور پاکستان را به خاطر زحماتش در معرفی فرهنگ پاکستان در سطح بین المللی به دست آورد

1995، جایزه موسیقی یونسکو را دریافت کرد. این جایزه هر پنج سال به هنرمندی که برای شناساندن فرهنگ و هنر کشورش می‌کوشد، اهدا می شود.

1996، در جشنواره فیلم مونترال برای کمک های استثنایی به هنر سینما تقدیر شد.

در همان سال، خان جایزه هنر و فرهنگ را در مراسم جوایز فرهنگ آسیای Fukuoka دریافت کرد.

در ژاپن، او را با عنوان Budai یا “آواز بودا” به یاد می آید.

2005، خان مورد تشویق مراسم جوایز موسیقی آسیایی بریتانیا قرار گرفت.

مجله تایم شماره 6 نوامبر 2006، با نام “60 سال قهرمانان آسیایی”، نصرت را یکی از 12 هنرمند و متفکر برجسته در 60 سال اخیر می نامد.

در سال 2008، خان در رتبه 14لیست HGO بهترین خوانندگان تمام دوران قرار گرفت.

نام او همچنین در سال 2010 در فهرست 50 صدای عالی NPR ظاهر گردید و در آگوست 2010 او در لیست 20 نفره نوازنده های مشهور پنجاه سال گذشته در سی ان ان گنجانده شد.

این خواننده پاکستانی در سال ۱۹۹۷  برای عمل پیوند کلیه عازم آمریکا شد. اما به دلیل وخامت حالش در لندن توقف کرد و در ۱۶ اگوست ۱۹۹۷ در آنجا در گذشت. پیکر او برای اجرای مراسم مذهبی به پاکستان برگردانده شد

نصرت فاتح علی خان ستاره موسیقی در پاکستان و در سراسر جهان اسلام، بود.