دکتر محمد اقبال لاهوری ؛ شاعر نام آور پارسی گو و فیلسوف بزرگ پاکستان که ‘ستاره بلند شرق’ را لقب دارد.

21 آوریل هر سال مصادف است با سالروز درگذشت علامه اقبال لاهوری ، شاعر نام آور پارسی گو و فیلسوف بزرگ پاکستان یاد می کنند.

به گزارش ایرنا، علامه اقبال لاهوری نخستین فردی بود که ایده ایجاد یک کشور مستقل را برای مسلمانان شبه قاره هند مطرح کرد که در نهایت منجر به ایجاد کشور پاکستان شد.

علامه اقبال، این شاعر نامدار که هجدهم آبانماه سال 1256 شمسی (1877 میلادی) در شهر سیالکوت پاکستان دیده به جهان گشود، در کشورهای پارسی زبان به اقبال لاهوری معروف است، وی اردیبهشت 1317 (21 آوریل 1938 میلادی) در 61 سالگی دیده از جهان فرو بست.

از محمد اقبال لاهوری معروف به ‘علامه اقبال’، شاعر، فیلسوف، سیاستمدار و متفکر مسلمان پاکستانی و ‘محمدعلی جناح’ (قائد اعظم) به عنوان پدران موسس پاکستان یاد می شود.

اقبال لاهوری در دانشگاه لاهور و دانشگاه های انگلستان تحصیل کرده و از دانشگاه مونیخ آلمان دکترا گرفته و تز دکترای خود را درباره ‘متافیزیک از دیدگاه دانشمندان و فلاسفه ایران’ نوشت.

اقبال عمیقا تحت تاثیر افکار مولوی و جامی بود و ‘نیچه’ آلمانی را متفکر بزرگ می پنداشت و از کارهای ‘گوته’ تمجید می کرد.

وی که از طریق وکالت دادگستری و مشاوره قضایی امرار معاش می کرد، از دوران جوانی در فکر ایجاد کشوری مرکب از مسلمانان هندوستان در درون این شبه قاره بود و برای این اندیشه، در سال 1906 موضوع تاسیس حزب مسلمانان هندوستان را مطرح کرد.

اقبال لاهوری در برابر نوشته ‘گوته’ کتاب پیام مشرق زمین را نوشت و در برابر اشاره نیچه به ‘سوپر من’، ‘ پرفکت من – انسان کامل’ را مطرح کرد.

مجموعه اسرار خودی تالیف اقبال به زبان فارسی آنچنان جلوه کرد که انگلستان به او لقب ‘سر’ داد.

60 درصد اشعار و نوشته های اقبال به زبان فارسی و مابقی به زبان انگلیسی و اردو است.

بیشتر آثار علامه اقبال لاهوری، این شخصیت بزرگ تاریخ پاکستان، به زبان فارسی سروده شده و فقط سه منظومه از اشعار او به زبان اردو است.

‘زبور عجم’، ‘جاوید نامه’، ‘اسرار خودی’، ‘اسرار و رموز’ و ‘ارمغان حجاز’ و از جمله آثار برجسته علامه اقبال است که به زبان فارسی سروده شده است.

آرامگاه این شاعر نامی در شهر لاهور پاکستان همه روزه محل اجتماع فرهنگ دوستان، اهالی علم و فرهنگ و همچنین مردم کشورهای مختلف جهان به ویژه پاکستان است و پاکستانی ها همزمان با زادروز و سالروز درگذشت وی، مراسم هایی در شهرهای مختلف این کشور برای بزرگداشت مقام این فیلسوف مشرقی برگزار می کنند.

اقبال لاهوری ضمن پرداختن به کارهای فلسفی و ادبی به سیاسیت نیز پرداخت و سال 1926 وارد مجلس ایالتی(محلی) لاهور شد و از آن پس بود که برای عملی کردن فکر و ایده خود مبنی بر ایجاد ‘پاکستان’ مرکب از مسلمانان هند اقدام کرد و با محمدعلی جناح همگام شد.

 

*** محقق پاکستانی:توجه به افکار اقبال، راه حل مشکلات کنونی جامعه

‘انجم وحید’ از اقبال شناسان مشهور پاکستانی در خصوص شخصیت این شاعر پارسی گو، یکی از دغدغه های مهم فکری علامه اقبال را بیدارساختن ملل مسلمان از خواب غفلت خواند و گفت:اقبال از جوامع اسلامی که روزگاری اساس گذار رنسانس در شرق بودند، می خواهد که خود را باز یابند و همانگونه که توانستند سده های متوالی مشعل دار دانش و فرهنگ در سطح جهان باشند بار دیگر آستین همت بالا زده و روزگار اعتلا و عظمت خود را احیا کنند.

وی توجه به افکار اقبال و اتکا به خود را راه حل مشکلات کنونی مسلمانان خوانده و می گوید:اتحاد و دوری از اختلاف از مبانی نظری و فکری اقبال است.

پروفسور ‘ضیاء الحسن’ از دیگر اقبال شناسان پاکستانی در این خصوص می گوید:عقاید اقبال محدود به یک دوره یا سن خاص نیست، و نسل جوان کنونی نیز از جامعه هدف اقبال بوده است.

 

***اقبال لاهوری؛’مولوی’ عصر حاضر

دکتر’ محمد بقایی ماکان’ استاد دانشگاه های ایران که چندین کتاب و مقاله در خصوص اقبال لاهوری نوشته است نیز در گفت وگوی اختصاصی با ایرنا از علامه اقبال به عنوان احیاگر زبان و ادبیات فارسی یاد می کند.

وی با بیان اینکه می توانیم علامه اقبال را در بخش احیای زبان فارسی همپای فردوسی بزرگ قرار دهیم، گفت:اگر حکیم فردوسی با سرودن شاهنامه زبان فارسی را احیا کرد، علامه اقبال نیز اگرچه ایرانی نبود، با تاثیر پذیری از اشعار مولانا و حافظ شیرازی، به فارسی شعر سرود و چراغ زبان فارسی را که داشت به خاموشی می گرایید در عصر جدید روشن کرد.