برگی از تاریخ بیش از نیم قرن روابط دوستانه اسلام آباد و تهران

جمهوری اسلامی ایران و پاکستان دو کشور مهم و بازیگر در منطقه‌ی جنوب غرب آسیا بوده که دارای مرزهای مشترک هستند و هر دو از موقعیت راهبردی خوبی برخوردار می‌باشند.  بیش از نیم قرن گزشته و روابط دوستانه اسلام آباد و تهران با خوبی و خوشه ادامه دارد.

پاکستان از روز استقلال در سال 1947م، روابط ویژه ای با جمهوری اسلامی ایران داشته است، چراکه ایران اولین کشوری بود که استقلال این کشور را به رسمیت شناخته بود.

درمقابل پاکستان اولین کشوری بود که انقلاب اسلامی را به رسمی شناخت و ژنرل ضیاءالحق، رئیس‌جمهور وقت پاکستان، نامه‌ای مبنی بر به رسمیت شناختن نظام جدید جمهوری اسلامی ایران را به خطاب حضرت امام خمینی (ره) رهبر انقلا اسلامی نوشت.  ایران و جمهوری اسلامی پاکستان از گذشته روابط خوبی با یکدیگر داشته‌اند و دولت وقت ایران در جنگ هند و پاکستان (1965م) از هرگونه کمکی به همسایه‌ی خود دریغ نکردند و در بحران 1971م و استقلال بنگلادش نیز ضمن تلاش جهت جلوگیری از بروز جنگ، کمک­های فراوانی در اختیار پاکستان قرار داد.

به‌طور کلی تا قبل از پیروزیِ انقلاب اسلامی، حدود 16 قرارداد بین دو کشور در زمینه‌های مختلف امضا شد که لغو روادید دارندگان گذرنامه‌ی سیاسی (1974م) از آن جمله‌ است.

پاکستان تنها کشوری بود که در موضوع تحریم های اقتصادی غرب علیه جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل و همه فوروم های جهانی مخالفت می کرد.

شرکت های پاکستانی، تاجران پاکستانی و مقامات این کشور برای ادامه این همکاری همچنان به ایران سفر کردند. یکی از مثال های صلح، امضای توافقنامه خطوط انتقال گاز بین ایران و پاکستان در سال میلادی 2009 بود، با اینکه ایران در اوج تحریم ها قرار داشت و حتی هنوز بررسی های اولیه برای این پروژه انجام نشده بود، اما پاکستان با ایران قرار داد را امضا کرد.

در جریان جنگ عراق علیه جمهوری اسلامی ایران، پاکستان موضع نسبتاً بی‌طرفانه‌ای اتخاذ نمود و بندر «کراچی» را جهت رساندن انواع کالا به کشورمان در اختیار جمهوری اسلامی ایران گذاشت.

روابط دوستانه اسلام آباد و تهران دو کشور در دوران ضیاءالحق ارتقا پیدا نمود، تا اینکه رئیس‌جمهور وقت جمهوری اسلامی ایران؛ حضرت آیت‌ا… خامنه‌ای از پاکستان دیدار نمودند و بیش از دو میلیون نفر از ایشان استقبال کردند.

به‌مناسبت ارتحال حضرت امام خمینی (ره)، دولت پاکستان 10 روز عزای عمومی اعلام و پرچم‌های خود را نیمه افراشته نمود و «غلام اسحاق‌خان»؛ رئیس جمهور وقت پاکستان نیز در مراسم ارتحال امام خمینی (ره) در تهران شرکت کرد.

سفرهای متقابل رئیس جمهور، نخست‌وزیر، رئیس مجلس، وزیران کشور، وزرای امور خارجه، نفت، کشاورزی، بهداشت و آموزش پزشکی، بازرگانی، علوم و آموزش عالی، آب و برق، راه، ارتباطات، مسئولین محیط زیست، مسئولین امور اقلیت‌ها، دبیر کل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، دبیر محترم شورای نگهبان (آیت ا… جنتی)، رؤسای سازمان‌های اطلاعاتی و رئیس دیوان عالی میان دو کشور ایران و پاکستان، نمادی از روابط دوستانه و برادرانه میان دو کشور بوده است.

در سال 1992م به‌دنبال انصراف الجزایر، پاکستان به‌عنوان حافظ منافع جمهوری اسلامی ایران در آمریکا انتخاب شده و در سال بعد نیز عهده‌دار حفاظت از منافع کشورمان در الجزایر شد.

جمهوری اسلامی ایران و پاکستان دو کشور مهم و بازیگر در منطقه‌ی جنوب غرب آسیا بوده که دارای مرزهای مشترک هستند و هر دو از موقعیت راهبردی خوبی برخوردار می‌باشند. از این رو پس از اینکه جمهوری اسلامی ایران در سال 1363هـ .ش از پیمان نظامی «سنتو» خارج شد و برای توسعه روابط دوستانه اسلام آباد و تهران یک پیمان اقتصادی جدید به نام E.C.O (اکو) بین سه کشور ترکیه، جمهوری اسلامی ایران و پاکستان به‌وجود آمد.

نیروهای امدادی ارتش کشور پاکستان در سال 1382هـ.ش به هنگام زلزله‌ی شهرستان بم به کمک زلزله‌زدگان شتافت و متقابلاً نیز جمهوری اسلامی ایران در زلزله‌ی سال 1384هـ.ش در مناطق شمالی و کشمیر پاکستان کمک‌های ارزنده‌ای به پاکستان ارائه نمود.

از سال 1391هـ.ش تشکیل کمیسیون مشترک اقتصادی، شرکت مقامات قضایی در اجلاس قوه‌ی قضائیه ، سفر دکتر لاریجانی و دکتر ولایتی به پاکستان، سفر نماینده‌ی ولی فقیه در حج و زیارت به این کشور، بحث خط لوله‌ی صلح، واردات گندم از پاکستان، صادرات اوره و برق به این کشور و تبادل هیئت‌های مختلف در حوزه‌ی سیاسی و اقتصادی بین دو کشور روابط فی‌مابین افزایش یافت.

آقای دکتر علی لاریجانی؛ رئیس مجلس شورای اسلامی،  در سال 1393 به دعوت رئیس مجلس پاکستان برای یک سفر دو روزه  برای مذاکره در خصوص مسائل دوجانبه و موضوعات بین‌المللی با همتای پاکستانی خود و دیگر مقامات این کشور به اسلام‌آباد سفر کرد.

همزمان با امضای تفاهم‌‌نامه‌های همکاری مجالس ایران و پاکستان، علی لاریجانی بر عزم ایران برای بهبود وضعیت اقتصادی پاکستان و توسعه روابط دوستانه اسلام آباد و تهران تأکید کرد.

لاریجانی با کاشت یک نهال در نزدیکی مجلس ملی پاکستان، آن را نشانه‌ی دوستیِ عمیق و پایدار بین ایران و پاکستان دانست.

موضوع های مهمی مثل افزایش تجارت بین دو کشور، وارد کردن محصولات کشاورزی به جمهوری اسلامی ایران و صادرات فرآورده‌های پتروشیمی به پاکستان، تاکید بر ضرورت همکاری‌ها برای رفع معضلات کشور افغانستان، تاکید دو طرف برای مبارزه با تروریسم، مذاکره در خصوص اتفاقاتی که در مرزهای دو کشور از سوی اشرار به وجود می‌آید، مشکلات اجرایی بانکی بین دو کشور و سفر وزیر اقتصاد ایران به پاکستان برای رفع مشکلات بانکی و غیره بوده است.

 در سفر نواز شریف به جمهوری اسلامی ایران در سال 1393هـ.ش، 8 یادداشت تفاهم و قرارداد امضا شد که شامل مسئله‌ی انتقال محکومین و زندانیانی که مجازات خود را تکمیل نموده‌اند.

همکاری دو کشور در خصوص جلوگیری از انتقال غیرقانونیِ پول، تشکیل کمیسیون مشترک مرزی، مبادله‌ی برنامه‌های فرهنگی، همکاری در بخش آمار، توسعه‌ی ورزش، همکاری در کنترل آلودگی‌های محیط زیست و همکاری سازمان‌ها و بخش های تجاری می‌گردید دو طرف توافق کردند که اجلاس کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور در سپتامبر سال جاری برگزار و تجارت دوجانبه گسترش داده شود.

در همین راستا هم‌اکنون وزیر اقتصاد و هیئت همراه جهت شرکت در اجلاس کمیسیون مشترک اقتصادی در اسلام آباد به‌سر می‌برند.

سفر محمد نواز شریف نخست وزیر پاکستان به تهران در 1393 و سفر مجدد وی به جمهوری اسلامی ایران در 1395 و همچنین سفر دکتر حسن روحانی رئیس جمهوری اسلامی ایران به اسلام آباد در سال جاری، حکایت از اراده قوی سران دو کشور برای گسترش بیش از پیش روابط دارد.

علاوه بر سفر مقامات ارشد ایران و پاکستان به کشورهای یکدیگر، هیات های عالی سیاسی، پارلمانی، اقتصادی، تجاری، فرهنگی، ورزشی و رسانه ای فراوانی به ویژه در سه سال اخیر بین دو کشور بطور مستمر در رفت آمد بوده اند که در روزهای اخیر شاهد سفر علاءالدین بروجردی رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی به پاکستان با هدف تقویت روابط دوجانبه و نیز دعوت از رئیس سنای پاکستان و برخی دیگر مقامات این کشور برای شرکت در کنفرانس بین المللی حمایت از فلسطین در تهران انجام شد.

همچنین همکاری ها و رفت و آمدهای هیات ها و تیم های ورزشی به عنوان بخشی از روابط میان دوملت ایران و پاکستان، همواره برقرار بوده و در هفته جاری تیم ملی تنیس جمهوری اسلامی ایران برای شرکت در رقابت های ‘جام دِیویس’، به اسلام آباد سفر کرد.       

پاییز سال جاری هیاتی از خبرنگاران و سردبیران برخی رسانه های مطرح پاکستان سفری به تهران و برخی دیگر از شهرهای ایران داشتند که خود گویای روابط خوب فرهنگی و رسانه ای میان دو کشور همسایه است. 

هیات های تجاری و اقتصادی نیز، به رغم شرایط سخت ایران در سال های گذشته، همواره بین ایران و پاکستان در حال رفت و آمده بوده اند و با وجود مسائلی نظیر تحریم های بانکی در سال های گذشته، اراده و تلاش مسئولان دو کشور در سطوح مختلف بر آن است تا همکاری های تجاری و اقتصادی میان ایران و پاکستان را در کوتاه ترین زمان ممکن، متناسب با ظرفیت های فراوان دو کشور افزایش دهند بگونه ای که شایسته روابط خوب سیاسی و مردمی میان دو همسایه باشد.

روابط دوستانه اسلام آباد و تهران همواره در طول تاریخ دوستانی برای تمام فصول به ویژه در شرایط سخت برای یکدیگر هستند.

ملت ایران هرگز مواضع دوستانه و حمایت های پاکستان را در شرایط سخت هشت سال جنگ تحمیلی فراموش نخواهند کرد. ملت پاکستان نیز همواره به یاد دارند که در شرایط سخت، مردم و دولت جمهوری اسلامی ایران همیشه در کنار برادران و خواهران پاکستانی خود بوده اند.

وقوع سیل ویرانگر سال 1389 در پاکستان و کمک های انسان دوستانه ایران در زمان وقوع این سیل و نیز برخی دیگر کمک های ایران در شرایط سخت و جنگی پاکستان، از مواردی است که هرگز از صفحه تاریخ روابط دوستانه دو کشور پاک نخواهد شد.

استقبال ایران برای ملحق شدن به بزرگ ترین طرح اقتصادی تاریخ پاکستان به عنوان طرح راهروی اقتصادی چین-پاکستان تحولی چشمگیر در شرایط اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و امنیتی این کشور است، از دیگر نشانه های دوستی عمیق و اعتماد متقابل میان تهران و اسلام آباد است.

میزبانی بزرگ پاکستان در اسفند ماه سال جاری برای اجلاس سران کشورهای عضو سازمان همکاری های اقتصادی(اکو) و مزاکرات گسترش روابط اقتصادی دوکشور نشانه روابط دوستانه و با اعتماد است. بدین ترتیب با سابقه ی 70 ساله ی دوستی ایران و پاکستان امید است تا در آینده ای نزدیک و با انبوهی از اتفاق های خوب، به استقبال سالی دیگر و فصلی جدیدی از روابط دوجانبه و دوستانه پیش برویم.

 

اکنون زمان آن رسیده است که فضای خالی بین روابط ایران و پاکستان پر شود، چراکه این روزها ایران با فشارهای فزاینده ی امریکا روبرو است. سیاست دو ستونی آمریکا قبل از انقلاب  در حمایت از دو قدرت ایران و عربستان در برابر تهدید کمونیستی در منطقه، نقش پاکستان را به دلیل روابط خوب در ایران و همچنین در عربستان بیش از پیش آشکار می کرد.

این برداشت که پاکستان بخشی از اتحاد سعودی-سنی است نیاز به بازنگری و برطرف سازی دارد چرا که  نباید تمام تلاش های دو طرف در جهت گرفتار کردن این کشورها در مسائل بی ربط و بی اساس باشد و هر دو کشور براساس که برای پیش رفت و امنیت منطقه نیاز به هم دیگه دارن.

باید گام های بزرگی مثل لغو روادید بین دو کشور، راه اندازی اتاق مشترک برای شرکت های دانش بنیان و نوپا، اجرای برنامه های اختصاصی برای جوانان و دانشجویان دو کشور، طرح های تشویقی برای نخبگان دو کشور و ساخت کریدور اقتصادی چین-پاکستان-ایران-ترکیه و غیره، برداشته و پیاده سازی شوند.

 

 

تشکر ویژه

1.     خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران IRNA

2.     خبرگزاری فارس

منابع‌:

1- روزنامه‌ی انگلیسی‌زبان تربیون اکسپرس پاکستان، تاریخ‌های 20/6/2013م، 3 جولای 2014م و 8 و 9 دسامبر سال 2014م.

2- روزنامه‌ی انگلیسی‌زبان‌ دان پاکستان تاریخ‌های 31/12/2012م و  8 و 9 دسامبر سال 2014م.

3- جمع‌آوری اخبار رسانه‌ها و روزنامه‌های رسمی پاکستان در سال 2013م و 2014م.

4- روزنامه‌ی انگلیسی زبان پاکستان تودی، تیرماه و آذر ماه سال 93هـ.ش و  8 و 9 دسامبر سال 2014م.